Geschiedenis

Dilbeek 

Volgens de geschiedenisboeken wordt er in 1075 voor de eerste keer gesproken van "De Delbeccha". Het gaat hier om een samenstelling van het woord "Didilone", een prehistorisch hydroniem, en "baki", wat beek betekent.  

Aanvankelijk was de streek in handen van de heren van Aa te Anderlecht. Door de tijden heen werd het domein versnipperd door allerlei erfenisverdelingen en schenkingen.  

Pas in het midden van de 12de eeuw werd Dilbeek een zelfstandige parochie. Voor 1570 maakte deze deel uit van het bisdom Kamerijk, nadien van het aartsbisdom Mechelen.

Groot-Bijgaarden

In 1110 is sprake van Bigardis. Een afleiding van het Germaanse woord voor omheining. Later voegde men er "Groot-" aan toe,dit om een duidelijk verschil te maken met Klein-Bijgaarden. Oorspronkelijk hoorde Bijgaarden toe tot het domein van de Gentse Sint-Baafsabdij.  

In het begin van de 12e eeuw verscheen het geslacht Van Bijgaarden. Zij deden talrijke schenkingen aan de abdijen van Affligem en Groot-Bijgaarden. Door huwelijken tussen de twee families, kwam Bijgaarden in de tweede helft van de 14de eeuw, in het bezit van het vooraanstaand Brussels geslacht Veele alias Rongman.  

Na vele schenkingen binnen de families, wordt de heerlijkheid Bijgaarden in 1547 openbaar verkocht aan de graven van Königsegg-Erps.  

In 1125 vestigden zich in de bossen van Groot-Bijgaarden enkele vrouwelijke religieuzen onder leiding van de later heilig verklaarde Wivina. Deze kleine kloostergemeenschap groeide dankzij talrijke schenkingen uit tot een klooster met vele bezittingen. Tijdens de godsdienstconflicten moesten de zusters vluchten, bij hun terugkeer na 20 jaar is de abdij compleet verwoest. Onder Frans bewind wordt de abdij opgeheven en openbaar verkocht. 

Itterbeek

Itterbeek wordt in het laatste derde van de 12de eeuw vemeld als Itrebecche en in 1176 als Itterbecca. De plaats maakte aanvankelijk deel uit van het allodium Sint-Pieters-Leeuw. 

Itterbeek kreeg pas enige betekenis in de 13de eeuw toen het gebied onder Gaasbeek kwam en met Dilbeek en Sint-Martens-Bodegem het zogenoemde Nieuw Land van Gaasbeek vormde.  

Omstreeks 1244 werd Itterbeek een zelfstandige parochie; ze behoorde tot het bisdom Kamerijk, aartsdekenij Brabant, dekenij Halle.  

In 1690 werd Itterbeek door Karel II, Koning van Spanje, tot heerlijkheid verheven, ten gunste van Lodewijk-Alexander Scockart.

Schepdaal

De oudste vermelding luidt Scepdale (1260). De plaats was voor 1827 een gehucht van Zierbeek, genoemd naar de gelijknamige waterloop die het dorp bevloeide. 

In 1172 bezaten de heren van Sirebeke de heerlijkheid Schepdaal die van 1497 tot 1577 eigendom was van de heren van Gaasbeek. In 1457 had Zierbeek een eigen zegel.

Sint-Martens-Bodegem

De oudste vermeldingen luiden Bodenghem (1086, 1227) en Bodeghem in 1267. Sint-Martens-Bodegem was in de Middeleeuwen ingedeeld in een heerlijkheid, in leen gehouden van het Land van Dongelberg.

Het gebied had een eigen schepenbank, meier en leenhof, en in een cijnsheerlijkheid, die samen met delen van Itterbeek en Dilbeek van de heren van Gaasbeek in leen werden gehouden. In 1284 stond dit laatste deel onder jurisdictie van een schepenbank die eveneens bevoegd was over Itterbeek en Strijtem.  

In 1698 werden de lenen van de heren van Gaasbeek verheven tot het zogenaamde graafschap Tirimont. De kerk kwam in 1604 onder het patronaat van het Mechelse Sint-Romboutskapittel.

Sint-Ulriks-Kapelle

De oudste vermeldingen luiden Capella in 1150 en Capella Sancti Ulrici in 1263.

Sint-Ulriks-Kapelle was in de 11e eeuw een kleine nederzetting rond een bidplaats die deel uitmaakte van de grote parochie Asse. In de 13de eeuw werd zij eigendom van de familie Van Bijgaarden, en in 1369 behoorde zij aan de Leuvense poorter Jan van Nethenen. In 1500 werden de heren van Kapelle eigenaar van het leenhof Ten-Broeck, dat later een gehucht van Sint-Ulriks-Kapelle werd.In 1650 werd Sint-Ulriks-Kapelle tot baronie verheven. Men volgde er het gewoonterecht van Ukkel en er was een eigen schepenbank.

Deze slogan bestaat intussen zo’n 45 jaar en is deel geworden van het Dilbeeks verleden en toekomst. Een historiek die wat uitleg en duiding vraagt.

Historische achtergrond

In 1963 werden voor heel België de taalgebieden vastgelegd. Dilbeek werd deel van het eentalige Nederlandstalige taalgebied. 

Dilbeek werd ingedeeld bij het eentalige Nederlandstalige taalgebied. Geen evidente situatie gezien Dilbeek grenst aan het tweetalige gebied Brussel-Hoofdstad.

Ook nuttig om weten: in aanloop van de indeling in taalgebieden stond deelgemeente Dilbeek aanvankelijk op de lijst om een faciliteitengemeente te worden met een speciale taalregeling voor Franstaligen. Mede door heel wat verzet en inspanningen vanuit de bevolking werd dit idee afgevoerd.

Uit diezelfde periode stamt het initiatief van het toenmalige Ministerie van Cultuur om ‘een groene gordel van smaragd’ te bouwen: een reeks culturele centra die de Vlaamse aanwezigheid rond Brussel moesten accentueren.  Zo opende o.m. ook te Dilbeek in oktober 1973 het culturele centrum Westrand zijn deuren. Een gebouw met ‘alles onder één dak’: bibliotheek, tentoonstellingsruimte, theaterzaal, vormings- en vergaderlokalen.

In 1977 ontstond naar aanleiding van het Egmontpact (een uiteindelijk nooit doorgevoerde staatshervorming) opnieuw heel wat communautaire druk op de Vlaamse Randgemeenten. In Dilbeek boog een neutraal burgercomité zich toen over de zaak en kwam met de actie ‘Dilbeek waar Vlamingen Thuis zijn…’.  

Het was een positief bedoelde sensibiliseringsactie naar alle inwijkelingen om zich snel de Nederlandse taal eigen te maken en te integreren in het Dilbeekse gemeenschapsleven. De actie werd ruim uitgedragen door het gemeentebestuur, Westrand, Jongslag en het voltallige verenigingsleven van cultuur, sport, jeugd,… De campagne kreeg heel wat persaandacht en ook nationale weerklank.

Vandaag   

Vanuit deze achtergrond blijft de slogan belangrijk om de huidige inwoners en nieuwkomers te duiden op het historische belang waar onze Dilbeekse gemeenschap in het verleden steeds voor geijverd heeft.

Want vandaag is de demografische situatie ingrijpend veranderd. Een bevolkingsexplosie gecombineerd met internationalisering verhoogde tegelijk het aantal thuistalen in de Vlaamse Rand en beïnvloedde op die manier ook de instroom van Dilbeek.

Daarom is het huidige Dilbeekse inburgering- en integratiebeleid er o.m. ook op gericht om elke nieuwkomer zich zo snel mogelijk thuis te laten voelen in zijn nieuwe leefomgeving. Essentieel daarbij is het gebruik van een gemeenschappelijke taal in het publieke leven. Want, wat ook eenieders afkomst is: “Oud of nieuw: de Nederlandse taal verbindt ons hier allemaal”.

Meer dan ooit kan de slogan vandaag dus nog steeds gelezen worden als een welkom aan alle inwijkelingen die het Nederlandstalige karakter van onze gemeente eerbiedigen. En daardoor ook het historische belang respecteren van de inspanningen die Dilbeek daar altijd voor leverde. Gisteren. Vandaag. En morgen…  

Het wapen van de gemeente Dilbeek werd volgens het advies van de gemeentelijke cultuurraad op 19 december 1989 door de gemeenteraad vastgesteld en op 17 april 1990 door de gemeenschapsminister van cultuur bekrachtigd. 

De heraldische beschrijving luidt : 

in goud een dwarsbalk van lazuur, vergezeld in het schildhoofd van een adelaar van sabel, gepoot en getongd van keel, 
doorsneden
in goud een schildhoofd geschaakt van tien stukken van zilver en van keel
in lazuur, bezaaid met blokjes van goud, een keper van hetzelfde. 

Het wapen is samengesteld uit drie elementen die verwijzen naar het heraldisch verleden van de zes deelgemeenten. 

Het schild van Louis Alexander Scockaert, graaf van Tirimont (1633-1708), is representatief voor de voormalige gemeenten Dilbeek, Itterbeek en Sint-Martens-Bodegem.

Van 1690 tot 1792 vormden zij het graafschap Tirimont. 

De voormalige gemeente Groot-Bijgaarden wordt voorgesteld door het wapen dat voorkomt op en zegel van de schepenbank uit 1349 en toebehoorde aan de heren van Bijgaarden.

Almericus de Bigardis wordt, als eerste van dit geslacht, reeds in historische bronnen van 1110 vermeld.

De vlag van Dilbeek werd op 19 december 1989 door de gemeenteraad als volgt vastgesteld : "Twee even lange banen van geel en van blauw" (met de gele baan langs de stok).

Dilbeek en konijnenfretters  

Dankzij een bezoekje van Keizer Karel aan onze gemeente worden de Dilbekenaren konijnenfretters genoemd. Wie er het fijne van wil weten, kan het volledige verhaal naslaan.  

De heilige Alena

Wie zich afvraagt waarom de Sint-Alenatoren deze naam draagt, moet zeker eens de legende van de Heilige Alena lezen.